De Fermiparadoxꜛ: Enrico Fermiꜛ merkte op dat buitenaards leven algemeen zou moeten zijn, en door ons waargenomen moeten worden. Dat wordt het echter niet. Een mogelijke oplossing is dat beschavingen zichzelf vernietigen (of op zijn minst hun activiteiten terugbrengen) tegen de tijd dat ze waarneembaar zouden worden. De aarde lijkt op die vernietigingsweg.
Als feitelijk oneindig bestaat, kan een universum binnen het multiversum dan gedefinieerd worden als samenhangscomponent zonder het keuzeaxioma te gebruiken? Zo te zien wel, maar beter doordenken.
Het Boeddhisme ziet juist dat zonder transcendent „punt” er geen identiteit (door tijd en ruimte) van bewustzijn kan zijn. Een materialistisch-bewuste robot blijft niet „zichzelf”, ook al zou hij wellicht denken van wel.
De claims voor Jezus vergelijken met, bij voorbeeld, die voor Sathya Sai Babaꜛ.
Categorieën.
Als „alles over X weten” niet impliceert „Y weten”, dan is Y niet reducibel tot X.
Het Chinese-kamerargumentꜛ: betekenis is meer dan de onderliggende syntactische manipulatie.
De kleurenblinde lichtfysioloog: kleurperceptieꜛ is meer dan de onderliggende fysiologie.
Iemand kan alle deeljes in het heelal kennen, maar mij niet kennen, hoewel ik uit deeltjes besta.
Bertrand Russellꜛ kan alles over de Principia Mathematica weten, maar Kurt Friedrich Gödelꜛ vindt door een nieuwe interpretatie dingen die Russell niet kon vinden.
Waardoor geloven wij iets?
Ervaring (bewustzijn, pijn, de hardheid van steen) — de Christen ervaart God zoals hij licht ervaart.
Verklarende kracht (velden, energie, het voortbestaan van wat wij niet zien) — verklaringen zonder God zijn complexer dan verklaringen met God.
(72.8% zwarte materie + 22.7% zwarte energie = 95.5% onwaarneembaar in het heelal. Maar dit aannemen verklaart veel.)
Valse godsbeelden:
Wil ons goed: Sinterklaas, oude man met baard die ons zogenaamd vrijheden geeft die we in de natuur niet hebben.
Wil ons kwaad: Dictator, die niet wil dat wij plezier hebben, die ons onze vrijheid wil afnemen.
De werkelijkheid: God wil een familierelatie. Is een echtgenoot sinterklaas of dictator? Enkel in een slecht huwelijk.
Men wil geen dictator, want men wil vrij zijn. Maar zonder God leidt men een deterministisch leven van nog geen eeuw, en dat is alles. God biedt juist vrijheid. Determinisme is een dictator. Als Hitler, etc., hadden geloofd dat „God is watching you”‥
Men wil geen Sinterklaas, want men wil realistisch zijn — maar als God bestaat is dat de realiteit!
Burgemeester enkel gezien naast Sinterklaasꜛ. Toch geloven we dat hij bestaat, en op gezag zelfs: in iedere gemeente. Maar Sinterklaas dan?
Geloven in God is als geloven in Sint Nicolaasꜛ. Werkelijk? Hoeveel mensen ken jij die als volwassene tot geloof in Sinterklaas zijn gekomen?
Citaten.
„Why is it now now; what is it to be; why is a human being you?” — Stephen Priestꜛ. (Dit gaat over primair denken.)
„Ik geloof dat omdat ik het van een heel goede authoriteit heb. Ik geloof Zijn woord eerder dan het jouwe.”.
„Anthony Garrard Newton Flewꜛ is een wijsgeer. Wijsgeren begrijpen niet hoe de wereld werkt; wetenschapsmensen begrijpen hoe de wereld werkt.” — Flew is theïst geworden op de basis van onder veel meer de enorme initiële (DNA-)complexiteit van leven.
Het heelal heeft een begin; wij bevinden ons op een uniek tijdstip, dat anders is dan alle andere tijdstippen. Maar plaats en tijd zijn gelijkaardig en inwisselbaar, volgens de algemene relativiteitstheorie (ook al volgens de speciale, toch?), dus we bevinden ons ook op een unieke plaats, die wezenlijk anders is dan alle andere plaatsen.
Gegeven de leeftijd van het heelal, en het aantal planeten waarop leven mogelijk zou zijn, kan de evolutie van de mens slechts enkele stappen met lage waarschijnlijkheid hebben gehad” — Brandon Carterꜛ 1983, The anthropic principle and its implications for biological evolutionꜛ.
Het boomargument kent geen regressieprobleem.
God is autonoom; wij deels (vrije wil); een steen is heteronoom.
Liefde is meer dan geloof: zie ook de barmhartige Samaritaan.
Trots (zie naturalisme) is competitie, meer willen dan we nodig hebben of zelfs kunnen gebruiken.
Deze wereld stelt teleur, bevredigt niet wezenlijk (onze verwachting in ons eerste enthousiasme wordt nooit geheel waargemaakt) ⇒ wij zijn geschapen voor een betere wereld. Tegenargument: onvoldaanheid is evolutionair nuttig.
Non-individualiteit: één (van) geest/vlees zijn.
De vraag naar God verdwijnt doordat we zo hard bezig zijn ons aan te passen aan een snel veranderende wereld.
Als God bestaat, is bekering (kijken vanuit Zijn perspectief) het belangrijkste dat er is — belangrijker dan ons bestaan.
Werner Heisenbergꜛ: kennisgebrek, presumptie van willekeur. Hetzelfde in de wiskunde (Gregory John Chaitinꜛ)?
Het geloof van de discipelen kwam in stapjes (Kana, ‥, windselen), want de geschiedenis kwam in stapjes. Zo niet voor ons!
De verlichtingsdenkers verlieten God, maar bleven half-onbewust „lenen” van het theïstische wereldbeeld. Dat loopt echter op zijn eind, zodat de ethiek tot Adolf Hitlerꜛ, Jozef Stalinꜛ en massale abortusꜛ heeft geleid, de rede tot Jacques Derridaꜛ en Richard McKay Rortyꜛ, ‥
Samenbrengen: de verschillende plaatsen waar epifenomenalisme beschreven wordt: waarheid/evolutie + zie index. Ook: verschil tussen emersionisme en fysicalisme uitwerken. Begripshiërarchie geven.
Toevoegen: subjectivistisch reductionismeꜛ (Edwards & Pap p．527-530).
Zijn natuurwetten een sturende kracht? In ons wel! In ons zijn ze niet slechts beschrijving van wat is.
Het toekennen van verlangens (hoop, frustratie, ‥) aan feedback-loops is een vorm van mystiek, magisch denken.
Er is een systeemruimte met een hoogtedimensie: alle machines zijn „laag”; bewustzijn is „hoog”. Meer complexiteit (zoals feedback) toevoegen verandert de positie in horizontale zin, maar doet niets voor de verticale positie. Functionalisme is de leer dat bij bepaalde gedragingen vanzelf een bepaalde hoogte bereikt wordt.
Het Engelse „Why?”ꜛ is meerzinnig: het betekent waardoor, waartoe, volgens welk hoger plan, en nog andere zaken. Dit vertroebelt talloze Engelstalige discussies.
Jezus als God in een waarschijnlijk pre-Constantijns legermozaiek.
Berksons paradoxꜛ (van Joseph Berksonꜛ): doordat we dubbelnegatieve metingen missen ervaren we een negatievere correlatie dan er is. Als we met de trein reizen zien we meestal een volle trein, en een volle of lege autoweg. Als we met de auto reizen zien we meestal een volle autoweg, en een volle of lege trein. Hieruit concluderen we tot een licht negatieve correlatie tussen de volheid van de trein en van de autoweg — maar dat komt omdat de kans dat we reizen in een (bijna) lege trein, of op een (bijna) lege weg (bijna) nihil is. „De andere rij gaat sneller” is ook een voorbeeld: wij brengen relatief meer tijd door in langzamere rijen. Soms is de scheefstand een gevolg van eigen keuze: als we niet eten waar zowel voedsel als drank slecht zijn, of niet omgaan met mensen die zowel onbeleefd als oninteressant zijn, zullen we binnen de deelverzameling waar we wel mee interageren een negatieve correlatie tussen die eigenschappen vinden.
Quantentheorieꜛ is over onzekerheidꜛ — maar DNA is stabiel over miljoenen jaren, terwijl het zonnenstelsel volgens Newton instabiel is. De stabiliteitꜛ op kleine schaal (atomen als miniatuurzonnenstelselsꜛ) komt door de quantificatie: er kan geen chaotisch effect optreden waarbij minieme verschillen langzaam uitvergroot worden — de bron van de instabiliteitꜛ van het zonnenstelsel. Quantentheorie biedt dus ook zekerheidꜛ.
((Deze tegenwerping is veel ruimer, maar hier volgt één instantie. Ook: als logische tegenspraak mogelijk is kan alles — enkel als die tegenspraak zich verbreidt. Als in zijn algemeenheid 1=2, dan is alles waar, maar als het enkel in een bepaald, „contained” geval waar is volgt daar geen ineenstorting van de rede uit.))
Als er dingen zonder oorzaak of reden zouden ontstaan zouden we daar allerlei voorbeelden van moeten zien in ons leven: plotseling ontstaande paarden in de gang, en dergelijke.
Antwoord:
Enkel als die ontstaande zaken zouden interageren met al bestaande zaken. Waarom zou er causale samenhang zijn tussen verschillende zulke ontstaanden — wat brengt hen samen, wat vormt de eenheid tussen hen?
Minsky:
„bestaab” betekent „aanwezig zijn in het heelal”. Dat betekent dat het heelal niet bestaat. (Hij heeft ongelijk: dat is een stipulatie, waarmee bijvoorbeeld platonische ideeën niet bestaan — niet omdat dat aangetoond is, maar doordat ze per definitie uitgesloten zijn.)
Als de wereld niet wiskundig regelmatig was zou alles uiteenvallen of exploderen, en dus is wiskunde effectief in het bescrhijven ervan. (Dit maakt twee fouten. De gevolgtrekking volgt niet — hoewel het argument wel anthropisch werkzaam kan zijn —, en de premisse is onjuist: dromen bestaan ook, inclusief op macroniveau goed samenhangende verhalen.)
Rebecca Newberger Goldsteinꜛ: Wiskunde is slechts in staat tertiair denken te beschrijven. Voor primair denken zijn andere middelen nodig — vandaar dat die in een wiskundig modellenꜛ onvangbaar zijn. De onredelijke effectiviteit van wiskundeꜛ komt doordat het alleen die dingen beschrijft die het kan beschrijven.
Mario Livioꜛ: Sommige zaken zullen nooit wiskundig oplosbaar zijn. Een geïsoleerd systeem is oneindig afhankelijk van zijn beginvoowaarden, want deeltjes gedragen zich chaotisch. Die beginvoorwaarden kunnen we echter niet kennen, vanwege de quantumonzekerheid.
Mario Livio: Wordt wiskunde verzonnen of ontdekt? De concepten worden verzonnen; de relaties daartussen vervolgens ontdekt.