Het algemeen voorkomen van chaos

Neem een druppelende kraan, als er geen trillingen zijn van verkeer of huisgenoten. Als die langzaam druppelt is er regelmaat: tik — tik — tik — ‥ Draaien we voorzichtig de kraan iets verder open, dan komen we op een gegeven moment bij het eerste verdubbelpunt: tik ‐ tak — tik ‐ tak — ‥ Nog iets verder komt het tweede verdubbelpunt: tikke ‐ takke — tikke ‐ takke — ‥ De verdubbelingen komen steeds dichter na elkaar, zodat het al gauw moeilijk wordt de kraan precies in te stellen op rijtjes van acht of zestien druppels, en nog iets verder komt de straal.

Een blad of vlag, wapperend in de wind, golven in een rivier, water stromend door een buis, besmettelijke ziekten die door een bevolking trekken, alle volgen ze hetzelfde patroon. Wolkvorming, beursbewegingen, modeverschijnselen, noem maar op.

Medisch.

Non-lineariteit is gezond, want lineaire systemen kunnen niet zelfcorrigerend zijn, zijn niet robuust. Verder kunnen ze zich niet aanpassen aan veranderende omstandigheden. Non-lineariteit is dan ook de norm in het menselijk lichaam.

Een gezond hart tikt regelmatig, maar verdubbelingen kunnen ook daar optreden: het hart „slaat op hol”, met uiteindelijk fibrilleren als — dodelijk — chaotisch kloppen. Doordat het een niet-lineair systeem is kan het door een schok in een andere, hopelijk stabiele, toestand gebracht worden.

Psychologisch.

Hersenen zijn hoogdimensionaal chaotisch, en onze gevoelens daarmee ook. Dat is gezond: steeds zullen we momenten hebben waarin we de zaken anders zien, twijfelen aan onze overtuigingen, en die nog eens kritisch beschouwen. Ongezond is monomanie, het opgesloten zijn in een dal met zo'n steile vallei dat de normale schokken van het leven onze gedachten daar niet uit kunnen gooien. Dat kan een depressie zijn, maar ook een onberedeneerde overtuiging. We zien dat soms bij maniakale Christenen, maar het valt meer op bij niet-Christenen. Een niet onintelligente man als Richard Dawkinsꜛ, of zelfs een genie als Bertrand Russellꜛ, die ons verbijsteren met hun combinatie van fanatieke aanvallen op, en totale afwezigheid van zowel kennis als begrip van, de Christelijke leer. En in die toestand weigeren ze dan ook nog eens daarover ook maar iets te leren. Paranoia, wanen.

Ook tweede-ordedekpunten zijn geestelijk ongezond. Zwart-witdenken, manisch-depressieve stoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis.