Levenꜛ

((Het onderstaande is oud, en onjuist.))

We hebben nu tweemaal nagedacht over de wereld. De eerste maal wilden we weten in welke streek van het eiland de schat zou kunnen liggen, en toen hebben we ontdekt dat die eigenlijk alleen daar kon liggen waar ook een God bestond, Iemand die die schat begraven heeft. De tweede maal wilden we weten wat voor iets of iemand die God dan wel was, en we hebben wat van zijn eigenschappen gezien. Nu willen we nog een derde maal nadenken, om te zien of we die God, waar we nu theoretisch een beetje weet van hebben, ook persoonlijk kunnen leren kennen.

Dat is niet zo'n vrijblijvend onderzoek als de eerste twee, want als je persoonlijk degene leert kennen van wie je in alles volslagen afhankelijk bent zullen daar waarschijnlijk verplichtingen uit voortvloeien. Wie een onderzoek doet naar Napoleon of Caesar loopt niet veel risico, maar wie ontdekt dat hij een soldaat is in het leger van zo'n generaal‥

((Inwerken.))

We kennen de wereld van twee kanten: van alle andere dingen kennen we de buitenkant, en van onszelf kennen we (ook) de binnenkant. De introspectieargumenten onderzoeken wat die binnenkant ons leert.

Met Søren Aabye Kierkegaardꜛ kan men drie leefniveaus onderscheiden: men kan esthetisch levenꜛ, gericht op zingenotꜛ — dit leidt tot vervelingꜛ en besef van zinloosheidꜛ; ethisch levenꜛ, pogend goed te zijn en te doen — dit leidt tot frustratie en wanhoop; en religieus levenꜛ, vanuit de vrijheid der vergeving.

((Dit onderdeel is niet goed georganiseerd, en wordt leeggehaald.))

• Er zijn absoluta ⇒ er bestaat een transcendente geest (1: Er zijn abstracta — te bewijzen uit gedrag, introspectie en TA; 2: die zijn absoluut).
• Wij hebben kennis van dat bestaan (zo weten wij dat een logisch correcte redenering waarheid oplevert, ook al twijfelen wij of een bepaalde redenering logisch correct is).
• Wij hebben een (feilbaar) corresponderend vermogen.
• Dit vermogen heeft een (zeer feilbare) psychologische ondersteuning. (Vreemd, want in het dagelijks leven vertrouwen wij vaker op die ondersteuning dan dat we het vermogen gebruiken. We schatten vaker dan we rekenen — toch vertrouwen we meer op het rekenen, en zijn we overtuigd dat correct rekenen het juiste antwoord levert.)
• De inhoud van die absoluta doet ons de aard van die transcendente geest kennen.

Die feilbare faculteiten kunnen eventueel praktisch verklaard worden; die absolute overtuiging is a priori en komt van de transcendente geest (anders zou die overtuiging zijn eigen twijfel oproepen.)

Absoluta:

• waarheid — rede
• betekenis — bewustzijn
• werkelijkheid — zintuigen
• natuurlijke orde — Ockham