Als tegenwerping voorgestelde verklaringen voor het gemis

Tegenwerping (Verlangen geeft evolutievoordeelꜛ):

Misschien moet een evolutionair voordelig verlangenꜛ wel onvervulbaar zijn: daardoor blijven we zoeken, uitvindingen doen, ons ontwikkelen‥

Antwoord:

Maar die glimpen vangen we niet als we in aanraking komen met consumptie, techniek, uitvindingen, praktische zaken, maar juist in contact met natuur, muziek, liefde, dans, rustiek leven. De Romantiekꜛ keerde zich juist tegen het doods-mechanische van de Verlichtingꜛ!

Tegenwerping (Baarmoederverlangenꜛ):

Misschien is het eenvoudigweg een terugverlangen naar de baarmoederꜛ, die perfecte wereld.

Antwoord:

Maar die glimp vangen we juist in delicate, tere, complexe zaken. Niet in popmuziek, wel in klassieke. Niet in een detectiveromannetje, wel in een gedicht. In een avonturenroman enkel als die speelt in onbekende streken of tijden. Niet in een plastic teiltje, wel in een roos. Niet in een lekkere hamburger. Nooit in het robuuste, enkel in het kwetsbare, in wat verloren kan gaan.

Tegenwerping (Behoudsverlangenꜛ):

Het verlangen is heel natuurlijk: wat waardevol en fragiel is zal wellicht teloorgaan en verlies opleveren. Welnu, dat levert vanzelf een verlangen naar behoudꜛ van dat waardevolle op. Activisten maken dat productief door zich in te zetten voor het behoud van natuur, historisch erfgoed, of noem maar op. Er zit een soort economische tegenspraak in, want juist dat fragiele maakt het zeldzaam en daardoor waardevol: het plastificeren en zo behouden van de roos komt ook neer op de facto vernietigen. Die glimp is van een wensbeeld: iets wat die waarde, juist in haar broosheid, kan bewaren. Geen wonder dat mensen die in een almachtige God geloven die wens in Hem vervuld zien.

Antwoord:

Dat raakt zeker een aspect van de ervaring, maar niet het belangrijkste. Het feit dat de roos zaad levert voor honderd nieuwe rozen vermeerdert eerder dan vermindert het besef van het gemis, ondanks alle economie. Het gaat namelijk niet om die roos, en we zouden alle rozen in de wereld dolgraag opgeven om te verkrijgen wat we missen. Dat God, behalve ons verlangen doven door ons grotere vreugde te geven dan we zochten, ook nog eens die roos zou kunnen bewaren, is bijzaak — weliswaar verheugend, maar in het niet vallend bij de vreugde die God geeft.