Rede is posterieur aan geloof

Rede is posterieur aan geloof (op zijn minst aan vertrouwen in die rede en in het domein waarover geredeneerd wordt). ((Zo is geloof in het bestaan van een buitenwereld vereist om het solipsisme te kunnen verwerpen, en geloof in betrouwbaarheid van waarneming om vervolgens iets over die buitenwereld te kunnen weten.)) Ook kennis is posterieur aan geloof (in logica, denkvermogen, ‥), en geloof in logica is meestal sterker dan geloof in ervaren feiten.

Rede is formeel, en gebaseerd op wetenschap, en wetenschap betreft een model. Om te kunnen redeneren is een formeel model van de werkelijkheid nodig, maar dit model kan nooit met formele middelen verkregen worden, en onttrekt zich derhalve op zijn minst deels aan de rede.

Dat levert een restrictieparadox op. Hier is er nog een: het vertrouwen in rede is niet redelijk — dat wil zeggen: het moet ergens anders vandaan komen.