De verschillende opties

Zoals steeds is de vraag weer niet alleen hoe het komt dat de werkelijkheid die armoede kent, maar ook hoe wij daar zo zeker van kunnen zijn — want ook als de wereld informatiearm is helpt mij dat nog niet als ik dat niet weet. De opties nu zijn als volgt.

Phanerisch nihilisme

Wij hebben dit besef van informatiearmoede niet, of niet terecht. We kunnen geen orde scheppen in de veelheid van onze indrukken.

Solipsisme

Ik ben zelf de bedenker van de wereld, dus ik kan die armoede daaraan opleggen. Vanzelfsprekend weet ik dan ook dat die armoede bestaat. Daartegenover staat dat ik die armoede helemaal niet nodig heb om mijn ervaringen te kunnen interpreteren, want ik ken ze al doordat ik ze zelf verzonnen heb.

Immanentie

Er is een buitenwereld die verantwoordelijk is voor die orde, en voor onze kennis daarvan.

Transcendentie

Een hogere eenheid is verantwoordelijk voor zowel de wereld als mijn kennis van die wereld.